Sang chấn tâm lý là gì? Các công bố khoa học về Sang chấn tâm lý

Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả thực trạng mắc trầm cảm và một số yếu tố liên quan ở người cao tuổi trong cộng đồng tại Hà Nội và Quảng Bình năm 2021-2022. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang trên 312 đối tượng người cao tuổi được chọn ngẫu nhiên tại 8 xã, phường của hai tỉnh sử dụng thang điểm GDS-15 để sàng lọc và tiêu chuẩn DSM-V để chẩn đoán mắc trầm cảm. Kết quả: 7,6% người cao tuổi có các rối loạn trầm cảm (Điểm GDS ≥6 trong tổng số 15 điểm tối đa) và 3,8% được chẩn đoán mắc trầm cảm. Tỷ lệ mắc trầm cảm cao hơn ở những người có điều kiện kinh tế thấp hơn, có tình trạng sức khoẻ chung kém hơn và có nhiều biến cố gây căng thẳng trong cuộc sống gần đây. Kết luận: Trầm cảm là một vấn đề sức khoẻ đáng quan tâm ở người cao tuổi. Cần tăng cường sàng lọc, phát hiện sớm và có các biện pháp chăm sóc hỗ trợ về tinh thần và xã hội để giảm gánh nặng trầm cảm ở người cao tuổi.

Mở đầu: Sau phơi nhiễm HIV, người bệnh thường gặp phải các triệu chứng tâm lý cấp bao gồm căng thẳng, lo lắng và trầm cảm. Mặt khác, sự kỳ thị bệnh HIV góp phần đáng kể làm xấu đi tình trạng tâm thần của họ. Điều này làm người bệnh không chấp nhận xét nghiệm HIV, không tuân thủ điều trị từ đó gây khó khăn trong việc kiểm soát bệnh. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu về sức khoẻ tâm thần và sự kỳ thị ở người trưởng thành sau phơi nhiễm HIV. Mục tiêu nghiên cứu: 1) Xác định tỷ lệ sang chấn tâm lý và mức độ kỳ thị bệnh ở người trưởng thành sau phơi nhiễm HIV; 2) So sánh sự khác biệt về sang chấn tâm lý, kỳ thị bệnh HIV giữa các nhóm có đặc điểm khác nhau; 3) Xác định mối liên quan giữa sang chấn tâm lý với kỳ thị bệnh HIV và đặc điểm cá nhân. Đối tượng - Phương pháp nghiên cứu: 145 người đủ 18 tuổi trở lên, sau phơi nhiễm HIV đến khám tại một bệnh viện truyền nhiễm, nhận điều trị PEP. Đa số đối tượng tham gia nghiên cứu là nam, 79,3% (n = 115), hoàn cảnh phơi nhiễm chủ yếu ngoài cộng đồng 82,8% (n =120) do nguyên nhân chính là quan hệ tình dục không an toàn 57,5% (n = 83). Thiết kế nghiên cứu: cắt ngang mô tả, chọn mẫu thuận tiện có chủ đích. Kết quả: Tỷ lệ sang chấn tâm lý ở người trưởng thành sau phơi nhiễm HIV là 20% (n = 29), xác suất ở nữ giới cao hơn nam giới (OR = 0,279, CI 95% = 0,108 - 0,722, p < 0,05). Người tham gia nghiên cứu nhận thấy sự kỳ thị bệnh HIV với điểm trung bình là 2,22. Trong đó, sự kỳ thị liên quan đến các thành tố “Công khai bệnh”, “Bản thân tồi tệ”, “Thái độ người xung quanh” với điểm trung bình lần lượt là 2,44; 2,28; 2,13, không có sự kỳ thị ở thành tố "Sự kỳ thị người nhiễm HIV" (điểm trung bình là 2,02). Phơi nhiễm HIV do quan hệ tình dục không an toàn có điểm trung bình về sự kỳ thị (2,33) cao hơn so với nhóm gây ra do vật sắc nhọn/ tiếp xúc máu (2,07) (p < 0,05). Sự kỳ thị bệnh có khuynh hướng tác động đến sang chấn tâm lý người sau phơi nhiễm HIV (OR = 1,066, p = 0,057). Kết luận - Kiến nghị: Tỷ lệ sang chấn tâm lý ở người trưởng thành sau phơi nhiễm là 20%, trong đó, nữ giới có sang chấn tâm lý cao hơn nam giới, sự kỳ thị bệnh có khuynh hướng tác động đến sang chấn tâm lý. Người tham gia nghiên cứu cảm nhận sự kỳ thị bệnh HIV cao qua các thành tố công khai bệnh, bản thân tồi tệ, thái độ người xung quanh; không có sự kỳ thị ở thành tố hình ảnh người nhiễm HIV. Các kiến nghị bao gồm: 1) Tiến hành nghiên cứu tiến cứu để xác định rõ tác động của sự kỳ thị bệnh HIV đến sang chấn tâm lý người trưởng thành sau phơi nhiễm HIV; 2) Giảm gánh nặng tâm lý cho người phơi nhiễm HIV thông qua cung cấp kiến thức về bệnh HIV/AIDS và các phương pháp điều trị tiên tiến, nâng cao nhận thức và hành vi tình dục an toàn trong cộng đồng, thực hiện tư vấn chuyên sâu và cá thể hoá sau phơi nhiễm HIV cho đối tượng bị phơi nhiễm, chú ý đối tượng nữ giới.

Mục tiêu: Mô tả đặc điểm sang chấn tâm lý ở người bệnh rối loạn loạn thần cấp và nhất thời. Đối tượng và phương pháp: Sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang, phân tích đặc điểm sang chấn tâm lý bằng phỏng vấn trực tiếp bệnh nhân và người nhà bệnh nhân được điều trị nội trú tại Viện Sức khỏe Tâm thần- Bệnh viện Bạch Mai. Kết quả: 57 bệnh nhân có sang chấn tâm lý trong số 81 bệnh nhân rối loạn loạn thần cấp và nhất thời chiếm tỷ lệ 70,4%. Phân tích 57 bệnh nhân có sang chấn tâm lý chúng tôi thấy:  khó khăn về kinh tế là sang chấn tâm lý gặp nhiều nhất, chiếm 29,6%, không có bệnh nhân nào mà nghỉ hưu là sang chấn tâm lý. Chủ yếu sang chấn tâm lý xảy ra trước khi bị bệnh trên 2 tuần, chiếm 54,3%. Phần lớn sang chấn tâm lý có cường độ và ý nghĩa ở mức độ vừa (50,6% và 58,0%). Kết luận: Rối loạn loạn thần cấp và nhất thời có tỷ lệ cao các sang chấn tâm lý, phần lớn là các sang chấn về vấn đề kinh tế khó khăn, cường độ và ý nghĩa sang chấn chủ yếu ở mức độ vừa phải.

Phụ nữ bị bạo lực từ bạn tình (IPV) và những hình thức chấn thương trong suốt cuộc đời có thể đối mặt với nguy cơ cao về sức khỏe tâm thần tiêu cực, bao gồm cả rối loạn stress sau sang chấn (PTSD). Mục đích của nghiên cứu này là xem xét các yếu tố dự đoán tiềm năng của PTSD ở phụ nữ có thu nhập thấp bị bạo lực IPV trong giai đoạn thai kỳ. Nghiên cứu đã phân tích dữ liệu cắt ngang ban đầu từ 239 phụ nữ mang thai có thu nhập thấp ở Hoa Kỳ tham gia vào một can thiệp thăm khám tại nhà của y tá từ năm 2006 đến 2012 sau khi báo cáo gặp phải bạo lực IPV gần đây. PTSD được đánh giá bằng Thang đo chấn thương Davidson (DTS), trong đó người tham gia trả lời các câu hỏi về sự kiện chấn thương gây rối loạn nghiêm trọng nhất (MDTE) trong cuộc đời họ, sự kiện này ảnh hưởng đến họ trong tuần trước khi phỏng vấn. Tổng cộng, 40% phụ nữ được xác định mắc PTSD (DTS ≥40). Tỷ lệ mắc PTSD tăng lên theo tuổi, gần đạt 80% ở phụ nữ từ 30 tuổi trở lên (n = 23). Tuổi tác cũng là yếu tố dự đoán mạnh nhất của PTSD (p <0.001). Hầu hết người tham gia (65%) xác định các chấn thương không liên quan đến IPV như là MDTE của họ. Bạo lực tâm lý (94%), bạo lực thể xác (82%) và bạo lực tình dục (44%) không có mối liên hệ đáng kể với tình trạng PTSD. Bất chấp việc bị phơi bày gần đây với IPV, hầu hết người tham gia đã xác định các sự kiện chấn thương khác là gây rối loạn hơn so với chấn thương liên quan đến IPV. Hơn nữa, nguy cơ mắc PTSD tăng theo độ tuổi, cho thấy rằng tác động tích lũy của chấn thương, có thể bao gồm IPV, làm tăng nguy cơ mắc PTSD trong suốt cuộc đời. Việc thực hiện sàng lọc toàn diện cho chấn thương trong quá trình chăm sóc trước sinh có thể dẫn đến việc xác định và điều trị PTSD sớm trong thai kỳ tại cộng đồng.

Kết quả lâm sàng của bệnh nhân được chẩn đoán mắc ung thư tiền liệt tuyến di căn hormone-naïve (mHNPC) mới và được điều trị ban đầu bằng liệu pháp kháng androgen (ADT) đã được đánh giá. Hồ sơ y tế của 605 bệnh nhân mHNPC liên tiếp với ADT ban đầu hoặc điều trị kết hợp kháng androgen (CAB) tại chín trung tâm nghiên cứu trong khoảng thời gian từ 2008 đến 2016 đã được xem xét hồi cứu. Thời gian sống không tiến triển thành ung thư tiền liệt tuyến kháng castration (CRPC) và thời gian sống toàn bộ (OS) được ước tính bằng phương pháp Kaplan–Meier. Mối liên quan của các yếu tố rủi ro trước điều trị với thời gian sống không tiến triển thành CRPC và OS được đánh giá bằng các mô hình nguy cơ tỷ lệ Cox và sự khác biệt trong thời gian sống được phân loại theo số lượng yếu tố rủi ro. Thời gian theo dõi trung vị là 2.95 năm, thời gian sống không tiến triển thành CRPC trung vị là 21.9 tháng và thời gian sống toàn bộ trung vị là 5.37 năm. Phân tích đa biến cho thấy bốn yếu tố rủi ro, điểm Gleason ≥ 9, di căn hạch lympho, điểm mức độ bệnh ≥ 2, và LDH huyết thanh > 220 IU có liên quan độc lập với cả thời gian sống không tiến triển thành CRPC và OS. Thời gian sống không tiến triển thành CRPC trung vị của bệnh nhân nguy cơ thấp không có hoặc có một yếu tố là 86.5 tháng, 17.9 tháng ở bệnh nhân nguy cơ trung bình với hai hoặc ba yếu tố, và 11.0 tháng ở bệnh nhân nguy cơ cao với bốn yếu tố. Thời gian sống toàn bộ trung vị là 4.72 năm ở bệnh nhân nguy cơ trung bình và 2.44 năm ở bệnh nhân nguy cơ cao. Thời gian sống không đạt ở bệnh nhân nguy cơ thấp. Trong chuỗi này, thời gian sống không tiến triển thành CRPC và OS của một nhóm bệnh nhân mHNPC ở Nhật Bản được điều trị bằng ADT hoặc CAB có kết quả tốt hơn về thời gian sống không tiến triển và thời gian sống toàn bộ tại Nhật Bản. Việc điều trị dựa trên yếu tố tiên lượng mới có thể có lợi cho các bệnh nhân mHNPC được chọn lựa.

Trẻ mới chẩn đoán đái tháo đường týp 1 có nguy cơ thiếu hụt vitamin D, đặc biệt là trẻ có biến chứng toan ceton. Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 33 trẻ mới chẩn đoán đái tháo đường týp 1 tại Bệnh viện Nhi Trung ương khảo sát mối liên quan giữa nồng độ 25-hydroxyvitamin D và một số yếu tố. Tỷ lệ trẻ thiếu/không đủ vitamin D (25(OH)D ≤ 50 nmol/L) là 60,6%, đặc biệt trẻ có biến chứng toan ceton tại thời điểm chẩn đoán có nồng độ 25(OH)D thấp hơn so với nhóm không có toan ceton. Không nhận thấy mối liên quan giữa nồng độ 25(OH)D và HbA1c, glucose, C-peptide và số lượng tự kháng thể. Tình trạng thiếu/không đủ vitamin D thường gặp ở trẻ mới chẩn đoán đái tháo đường týp 1, đặc biệt là trẻ có biến chứng toan ceton.

Con người luôn tự vấn về sự sống của mình là có thể hay không thể tồn tại thế giới hiện hữu và thế giới phi hiện hữu. Con người thường hướng tới nhận thức chân thật về sự sống và chất lượng cuộc sống. Trong vô vàn những điều cần biết đó, có vấn đề chánh niệm. Có hay không sự chánh niệm sẽ chữa lành hết những vết thương, những sự bất lực của con người trong cuộc đấu tranh với tự nhiên và xã hội. Do thiếu hụt thông tin và khoa học, con người phải chịu áp lực từ những sự kiện và tổn thương thường dẫn đến sợ hãi, tuyệt vọng và đánh mất bản thân. Thực hành chánh niệm có thể hỗ trợ các cá nhân tự kết nối và phục hồi sau những mất mát liên quan đến Covid-19. Tùy thuộc vào các yếu tố như bối cảnh lịch sử, địa lý và văn hóa, các biện pháp can thiệp có thể khác nhau về nội dung, nhưng chánh niệm có thể giúp tăng khả năng phục hồi căng thẳng và cải thiện sức khỏe tâm lý xã hội trong các tình huống căng thẳng toàn cầu như đại dịch. Trước hết là hoàn thiện bản thân và kế đến là để góp thêm nhận thức chung về thế giới quan, nhân sinh quan một cách biện chứng khoa học, bài viết với mong muốn tích lũy và nhận thức đủ và đúng bản chất của chánh niệm, vai trò của chánh niệm trong đời sống xã hội. Đồng thời, tích lũy, xây dựng cho mình một phong tri thức phù hợp, một nghị lực để đáp ứng cho nền giáo dục khai phóng ở Việt Nam trong thời kỳ toàn cầu hóa hiện nay